De impact van positieve discriminatie op de werkvloer

We vieren vandaag wereldwijd de sociale, politieke, culturele en economische prestaties van vrouwen en bovenal: onze gezamenlijke inzet voor een gendergelijke wereld. Die inzet omvat onder andere de invoering van het vrouwenquotum voor bedrijven. Dit quotum bestaat om de kloof tussen het aantal vrouwen en mannen in uiteenlopende functies te verkleinen. Maar hoe zit dat in de praktijk? 

In dit artikel zoomen we in op positieve discriminatie en geven we een antwoord op veelgestelde vragen rond gendergelijk rekruteren. 

Drie vormen van discriminatie in de bedrijfswereld

Discriminatie bestaat overal en komt in verschillende vormen. In de bedrijfswereld vindt discriminatie vooral op plaats op basis van afkomst, huidskleur en geslacht.

Zo worden personen van bijvoorbeeld Aziatische afkomst benadeeld en vinden mensen vanwege hun huidpigmentatie minder snel een job ondanks hun competenties. Daarnaast worden vrouwen bijvoorbeeld oneerlijk of onrechtvaardig behandeld tijdens het rekruteringsproces.

Gendergelijkheid in België

We zijn in België goed op weg naar een meer inclusieve werkvloer dankzij het innovatief hr-beleid van verscheidene organisaties. In steeds meer ondernemingen bestaat er genderdiversiteit in allerlei soorten functies en meer vrouwelijke medewerkers in hoog betaalde functies. 

Onderstaande grafiek, gepubliceerd door Statista Research Department op 14 december 2022, toont de percentuele weergave van het aantal werkende mannen en vrouwen in België op basis van geslacht en regio. 

Gendergelijkheid Index 

Heb je al eens gehoord van de Gender Equality Index? Deze gendergelijkheidsindex geeft lidstaten van de EU een score van 1 tot 100: hoe hoger het cijfer, hoe meer gelijkheid tussen vrouwen en mannen. 

Ons land scoorde volgens the European Institute for Gender Equality in 2022 in het algemeen 74,2 en in het werkveld 75,5. Die laatste score geeft de mate aan waarin vrouwen en mannen gelijk worden behandeld op het vlak van werkmogelijkheden en is de laatste jaren opmerkelijk gestegen. 

Hoewel 75,5 een hoog score lijkt, scoren veel andere Europese lidstaten hoger, met Zweden, Litouwen en Estland bovenaan de ranglijst. 

Positieve discriminatie op de werkplek 

In het algemeen is de stijging van het aantal werkende vrouwen zo opmerkelijk dat er sprake is van positieve discriminatie. Als werkgevers of rekruteerders moeten kiezen tussen twee sollicitanten met een gelijkaardig profiel, gaat de voorkeur vaak naar de vrouwelijke kandidate of de sollicitant met een migratieachtergrond. 

Naast de ambitie om meer gendergelijkheid in de werkomgeving te creëren, liggen ook de opgelegde quota aan de basis van die positieve discriminatie. 

Het vrouwenquotum: een rugwind voor vooruitgang

Eind 2019 gaf het World Economic Forum ons land een score van 0,75 waarbij 1 een volledige gelijkheid tussen vrouwen en mannen betekent. Om dit cijfer op te krikken bracht men het vrouwenquotum tot leven. 

Het vrouwenquotum stelt hoeveel functies in een onderneming door vrouwen moeten worden ingevuld op een bepaald moment in de toekomst. Dit quotum leidt tot meer solliciterende vrouwen, meer aangeworven vrouwelijk talent en kansengelijkheid. Al wordt dit laatstgenoemde gevolg door sommigen in vraag gesteld. 

Veelgestelde vragen rond gendergelijkheid in bedrijven

Positieve discriminatie krijgt een duwtje in de rug door het vrouwenquotum. De bedenking daarbij is of kandidaten vandaag de dag worden aangeworven omwille van hun capaciteiten, of omdat ze een vrouw zijn. Welke voordelen levert het vrouwenquotum op? En hoe beïnvloedt dit het gedrag van potentiële kandidaten? We geven een antwoord op veelgestelde vragen. 

1. Hoe waardevol is de invoering van het vrouwenquotum?  

Veel bedrijven streven ernaar hun quota te behalen. Om die reden zijn ze vaak op zoek naar vrouwelijke profielen, alsook naar kandidaten met een diverse etnische of religieuze afkomst.

Maar is het waardevol om die specifieke profielen te selecteren met als doel hun quota te behalen? Misschien zien ze wel een mannelijke kandidaat over het hoofd die bekwamer is voor de functie. Hieronder zetten we de pro’s en contra’s op een rijtje.

Pro’s: 

• De structurele barrières om vrouwen al dan niet aan te werven worden afgebouwd. Werkgevers en rekruteerders staan open om zowel mannen als vrouwen in dienst te nemen. 
• De diversiteit op de werkvloer groeit en er ontstaat een gezond evenwicht tussen mannen en vrouwen in uiteenlopende functies. 
• Het vrouwenquotum stimuleert het aantal vrouwelijke medewerkers in een organisatie. Hierdoor krijgen andere vrouwen steeds meer rolmodellen, alsook meer motivatie om te studeren, te werken en uiteindelijk te solliciteren voor hun droombaan. 
• Er zijn veel vrouwen die over de geschikte capaciteiten voor een bepaalde functie beschikken, maar op voorhand de gedachte hebben dat ze niet in aanmerking komen. Door het vrouwenquotum zullen deze vrouwen sneller een kans wagen om te solliciteren. 
• Vrouwen worden niet snel geweigerd voor bepaalde functies, terwijl dit in het verleden wel vaak het geval was. 
• Het vrouwenquotum leidt niet tot positieve discriminatie, maar compenseert net een bestaande discriminatie. 

Contra’s: 

• Bij het selectieproces wordt er eerder gekeken naar geslacht in plaats van te focussen op competenties. Vervolgens worden kandidaten met de geschikte kennis en skills over het hoofd gezien. 
• Een gelijkwaardige aanwerving wordt in vraag gesteld aangezien succesvolle kandidaten ondanks hun vaardigheden niet geselecteerd worden. Bijgevolg verkleint de kans dat de beste profielen aangenomen worden. 
• Mannen voelen hen gediscrimineerd waardoor er sprake is van positieve discriminatie en zelfs onwettige discriminatie. 
• Rekruteerders hebben minder vrijheid in het selectie- en beslissingsproces. 
• Sommige vrouwen hebben het idee dat ze in dienst worden genomen, omwille van het quotum in plaats van hun capaciteiten. Hierdoor voelen ze hen ongewaardeerd en zijn ze minder gemotiveerd om de job uit te voeren. Daarnaast hebben ze een  minderwaardigheidsgevoel wat tot ontevredenheid op het werk kan leiden. 

2. Welke meerwaarde biedt vrouwelijk talent voor een organisatie?

Door het vrouwenquotum worden er wel degelijk meer vrouwen aangeworven dan voordien. Hierdoor creëren bedrijven een diversere werkvloer. Een divers personeelsbestand zou bijgevolg leiden tot een verscheidener klantenbestand en een positief welzijn van elk individu op de werkvloer.

Bovendien heeft een diverse werkvloer meestal een positieve impact op de werksfeer, de bedrijfscultuur én de resultaten van een onderneming. Vrouwen komen in het algemeen snel met andere medewerkers overeen en zijn heel effectief wat betreft communicatie. De meeste vrouwen werken ook graag samen in het voordeel van de organisatie.

Wat goed uitkomt voor een onderneming is dat vrouwen meestal meer verlangen naar een goede work-lifebalance dan mannen. Hierdoor gaan ze vlot om met flexibele werkroosters en thuiswerk opportuniteiten. Zo zijn ze in staat hun werkleven efficiënt te combineren met een gezin.

3. Wat is de meerwaarde van vrouwen in leidinggevende functies?

Over het algemeen hechten vrouwen meer belang aan de ontwikkeling van vaardigheden en eerlijke beloning. Daarom zet een bedrijf met vrouwen in hogere posities meestal in op de carrièreontwikkeling van de medewerkers. Als gevolg daarvan voelen de medewerkers in de onderneming zich meer betrokken waardoor ze langer blijven en betere prestaties leveren.

In bedrijven die door vrouwen geleid worden heeft het personeel vaker het gevoel dat ze deel uitmaken van een innovatieve onderneming. Ook hechten dit soort ondernemingen vaak meer belang aan welzijns- en gezondheidsprogramma’s voor vrouwen en worden vrouwelijke klanten makkelijker gehouden.

Wordt een inclusieve werkomgeving door vrouwen geleid? Dan heeft het personeel meestal een duidelijk beeld van hun functie en wat precies van hen verwacht wordt. Over het algemeen ervaren de medewerkers een positieve werksfeer. Daarnaast zijn vrouwelijke leiders een rolmodel voor andere vrouwen die de ambitie hebben om naar de hogere functies te groeien.

4. Welke invloed heeft positieve discriminatie op kandidaten?

Er is sprake van positieve discriminatie, aangezien rekruteerders steeds meer op zoek zijn naar vrouwelijke profielen. Vrouwen hebben meer kans dan voordien om carrière te maken en zijn daarom meer gemotiveerd om te studeren en te solliciteren voor een job die hen helemaal aanspreekt. Ook weten vrouwen dat ze hogerop kunnen klimmen wat hen meer vertrouwen in hun toekomstperspectief geeft.

Voor mannen betekent die positieve discriminatie dat er minder job kansen voor hen zijn. Dit leidt tot een competitieve arbeidsmarkt voor mannen. Daarnaast moeten mannen aan een heel aantrekkelijk profiel werken, zodat ze naast de vrouwelijke kandidaten toch geselecteerd worden.

5. Biedt positieve discriminatie een meerwaarde in het werkveld?

Positieve discriminatie leidt tot een evenwicht tussen mannen en vrouwen op de werkvloer. De verschillende perspectieven van beide geslachten zorgt voor diverse marktinzichten en ideeën, alsook meer innovatie en creativiteit.

Bijgevolg vindt men snel en effectief oplossingen voor problemen. Ook zien ondernemingen nieuwe kansen die ze kunnen grijpen. Tot slot leidt al dit tot betere bedrijfsprestaties en resultaten.

Best practices van genderdiversiteit op de werkvloer

Als een bedrijf genderdiversiteit prioritair maakt, kan het al hun potentieel naar boven halen en genieten van financiële voordelen. Maar dan moeten ze het wel goed doen.

Diversiteit als onderdeel van een strategische bedrijfsdoelstelling

Allereerst speelt de hr-afdeling een cruciale rol wat betreft de doorstroming van vrouwelijke talenten. Het is ook essentieel dat de activiteiten voor meer diversiteit en inclusie onderdeel maken van een strategisch bedrijfsdoel en de bedrijfscultuur. Als vrouwen aan het werk gaan in een mannelijke bedrijfscultuur, dan is de kans groot dat ze snel op zoek gaan naar een andere werkgever.

Het belang van een betrokken werkomgeving

Vervolgens is het belangrijk dat een bedrijf zich niet alleen inzet voor (gender)diversiteit, maar ook voor een betrokken werkomgeving. Enkel wanneer collega’s en leidinggevenden een vertrouwelijke, open en ondersteunende relatie met elkaar opbouwen, komen de voordelen van een diverse werkvloer naar boven.

Doeltreffende communicatie

Pas wanneer er in een bedrijfsomgeving open en vertrouwelijk gecommuniceerd wordt, is het divers personeelsbestand in staat om hun verschillende perspectieven, vaardigheden, ideeën, kennis, talenten en gedragseigenschappen met elkaar te delen waardoor het bedrijf voorruit gaat.

Happy International Women’s Day to everyone!

Laten we samen streven naar een wereld waarin niemand zich gediscrimineerd hoeft te voelen. Een wereld waarin organisaties stereotypen de deur wijzen en inclusiviteit welkom heten. Een wereld die rechtvaardig is en waarin de prestaties van vrouwen en mannen gevierd worden. #EmbraceEquity